Για το ζήτημα της κατοικίας και της φοιτητικής στέγης στου Ζωγράφου

Άπιαστο όνειρο φαντάζει, πλέον, για πολλούς νέους, φοιτητές ή εργαζόμενους, η εύρεση μιας αξιοπρεπούς και οικονομικά προσιτής στέγης στη γειτονιά μας: η αύξηση των ενοικίων σε δυσθεώρητα ύψη έχει παρατηρηθεί εδώ και καιρό σε μια σειρά γειτονιές του κέντρου της Αθήνας και έχει συσχετιστεί έντονα με την ανεξέλεγκτη (τουλάχιστον σε ένα προηγούμενο διάστημα) επέλαση του φαινομένου της βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb και λοιπές πλατφόρμες), όμως, φαίνεται ότι αγγίζει πλέον και του Ζωγράφου και, ευρύτερα, τις ανατολικές συνοικίες (Καισαριανή και Βύρωνας). Απαιτήσεις ύψους 300 ευρώ για ένα δώμα, 350 ευρώ για μια γκαρσονιέρα και 400-450 ευρώ για ένα δυάρι είναι ενδεικτικά μιας αρκετά δύσκολης κατάστασης όχι μόνο στον τομέα της φοιτητικής στέγης αλλά και, συνολικότερα, στο ζήτημα της κατοικίας.

Η υπαγωγή πολλών διαμερισμάτων σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης σε συνδυασμό με την ανοδική τάση που εμφανίζουν οι αξίες στην αγορά ακινήτων σαν συνέπεια των τερτιπιών της αγοράς («τυπική» έξοδος από τα μνημόνια, αλλαγή κυβέρνησης) έχουν δημιουργήσει ένα ασφυκτικό πλαίσιο για όσους αναζητούν κατοικία στη γειτονιά μας, ενώ δημιουργεί ερωτήματα και για νεότερους συμπολίτες μας που ζουν εδώ και κάποια χρόνια στου Ζωγράφου, αλλά δε θεωρούν σίγουρο ότι αυτό θα συμβαίνει ες αεί. Αν, μάλιστα, λάβουμε υπ’ όψιν μας την ευρύτερη φιλοαναπτυξιακή ρητορική από πλευράς κυβέρνησης , περιφερειακών και δημοτικών αρχών και την προθυμοποίηση πολλών κεφαλαιούχων, κυρίως από το εξωτερικό, για ποικίλες επενδύσεις εντός αστικού ιστού (ξενοδοχειακές μονάδες, γραφεία κ.α.), μάλλον η κατοικία δεν είναι στην πρώτη γραμμή προτεραιοτήτων τοπικού και κεντρικού κράτους.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τη φοιτητική στέγη, οι αντιπροτάσεις από φορείς διαχείρισης ακινήτων ξεκινούν από πανεπιστημιακά γραφεία στέγασης υπό την ευθύνη των ιδρυμάτων και φτάνουν μέχρι τη διαλειμματική μίσθωση (από εξεταστική Σεπτέμβρη μέχρι και εξεταστική εαρινού), σαν ένα άτυπο φοιτητικό Airbnb. Κοινώς η μπάλα στην κερκίδα. Κι ενώ μια θεωρητικά «προσιτή λύση» θα ήταν η επέκταση των φοιτητικών εστιών και η υποδοχή περισσότερων οικοτρόφων (θεωρητικά, γιατί αυτά θέλουν λεφτά και η φοιτητική μέριμνα εδώ και χρόνια δεν αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος), η εικόνα που έρχεται από τους φοιτητές των συγκροτημάτων της γειτονιάς μας είναι απογοητευτική: ο ελλιπής φωτισμός και η ανέγερση συνεχώς νέων περιφράξεων είναι μόνα λίγα από τα παράπονα προς το δήμο, ενώ, ήδη, υπάρχει ζήτημα με τη στέγαση αρκετών οικοτρόφων λόγω ενδεχόμενης ανακαίνισης του της Β’ ΦΕΠΑ.

Μια παρένθεση για τα τρέχοντα στις εστίες: τα κτίρια των εστιών της ΦΕΠΑ, όπως και αντίστοιχες εγκαταστάσεις άλλων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, παραμένουν για χρόνια άνευ ανακαίνισης ή και στοιχειώδους συντήρησης (χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατάληξης αυτών των επιλογών η πυρκαγιά που ξέσπασε φέτος σε εστίες στο Ηράκλειο Κρήτης), σαν αποτέλεσμα της σταθερής μείωσης της χρηματοδότησης από όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις. Τα αντίστοιχα κτίρια στη γειτονιά μας, είτε αφορούν ΕΚΠΑ είτε ΕΜΠ (χαρακτηριστικές οι εικόνες σκουριασμένων σωληνώσεων στη ΦΕΕΜΠ), βρίσκονται σε οριακή κατάσταση, με το κτίριο της Β’ ΦΕΠΑ (ανεγερθέν στα 70s, χωρίς καμία ανακαίνιση έκτοτε) να ξεχωρίζει. Από πέρυσι, Πανεπιστήμιο και ΙΝΕΔΙΒΙΜ διακήρυτταν προκλητικά την ακαταλληλότητά του, τονίζοντας ότι θα κλείσει τη φετινή χρονιά. Φέτος, τον Οκτώβρη, το ΕΚΠΑ ενημέρωσε άτυπα για σχέδια ανακαίνισης του εν λόγω κτιρίου με δημόσιο κονδύλι, αναπτερώνοντας τις ελπίδες των οικότροφων για δικαίωση των αιτημάτων τους. Από τότε, όμως, μέχρι και τώρα καμία επίσημη ανακοίνωση δεν έχει υπάρξει σε αυτή την κατεύθυνση, με εύλογους φόβους να γεννώνται μεταξύ των υποτρόφων για σενάρια απομάκρυνσης των ενοίκων, όπως είχε γίνει στην Πάντειο το 2011, με πρόσχημα, πάλι, μια ανακαίνιση.

Η κατάσταση που διαμορφώνεται δεν είναι, φυσικά, παρά ένα κομμάτι του ευρύτερου κάδρου της επίθεσης στη λαϊκή κατοικία και το δημόσιο χώρο προς όφελος του κεφαλαίου. Ας αναλογιστούμε το δυσμενές πλαίσιο που δημιουργείται εδώ και χρόνια για τα λαϊκά στρώματα και την κατοικία, είτε αυτό αφορά το δυσβάσταχτο βάρος του ΕΝΦΙΑ, είτε τα κόκκινα δάνεια, είτε τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας που συνεχίζει η νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη, εκμεταλλευόμενη τα «κεκτημένα» της απερχόμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αν σε αυτά προσθέσουμε την ευρύτερη κατεύθυνση τουριστικοποίησης της Αθήνας και, δη, του κέντρου της (δια στόματος κυβερνητικών στελεχών αλλά και του δημάρχου Κ. Μπακογιάννη), γίνεται αντιληπτό ότι η πόλη και οι γειτονιές της σχεδιάζονται με κέντρο τις ανάγκες του τουρίστα και όχι των κατοίκων της, γηγενών και μη.

Ο Δήμος Ζωγράφου έχει θέση για την παραπάνω κατάσταση; Πίσω από την εύκολη απάντηση που αποποιείται ευθύνες και αρμοδιότητες για τα παραπάνω, μεταθέτοντάς τες στο σκληρότερο πυρήνα του τοπικού κράτους (Περιφέρεια) ή το κεντρικό κράτος (Υπουργεία), κρύβεται η συναίνεση στο αντιδραστικό πλαίσιο του Κλεισθένη και η διάθεση για άσκηση πολιτικής υπέρ του κεφαλαίου. Η νέα δημοτική αρχή και το δημοτικό συμβούλιο οφείλει να συζητήσει άμεσα για το ζήτημα της κατοικίας, προτού καταλήξει η γειτονιά μας ένα ακόμα τουριστικό προάστιο, απλησίαστο για τον κόσμο της εργασίας και τη νεολαία. Σαν Κίνημα στην Πόλη απαιτούμε:

- Προγράμματα κοινωνικής κατοικίας για άστεγους, ημιαπασχολούμενους, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (κακοποιημένα παιδιά και γυναίκες) και πρόσφυγες, με ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης και φροντίδας και ειδικευμένο προσωπικό με σταθερές εργασιακές σχέσεις

- Αξιοποίηση κτιριακού αποθέματος (κλειστά ξενοδοχεία, αχρησιμοποίητες κατοικίες, αναξιοποίητα κτίρια Δημοσίου, Εκκλησίας και πρώην ΟΤΑ κ.α.) προς εκπλήρωση των παραπάνω – άμεση απαλλοτρίωση κενών και αχρησιμοποίητων κατοικιών και κλειστών εγκαταστάσεων για στέγαση αστέγων

- Λειτουργία της στεγαστικής πίστης σύμφωνα με τις λαϊκές ανάγκες – άτοκα στεγαστικά δάνεια για χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους – ανασύσταση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας με προγράμματα ανέγερσης νέων κατοικιών

- Απαλλαγή ανέργων και φτωχών λαϊκών στρωμάτων από τα δημοτικά τέλη

- Πλαφόν στη βραχυχρόνια μίσθωση – ορισμός συγκεκριμένου ποσοστού κατοικιών που θα μπορούν να υπαχθούν σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης

- Ικανοποίηση αιτημάτων των αγώνων των οικοτρόφων των εστιών ΕΚΠΑ και ΕΜΠ – άμεση ανακαίνιση της Β’ ΦΕΠΑ – δημιουργία νέων εστιών στέγασης με κοινωνικοοικονόμικα και όχι ακαδημαϊκά κριτήρια

Από την πλευρά μας, δεν τρέφουμε αυταπάτες για τις διαθέσεις της δημοτικής αρχής και της «εντός του πλαισίου» αντιπολίτευσης ως προς την αντιμετώπιση του ζητήματος, ωστόσο πιστεύουμε ότι η πίεση των ίδιων των κατοίκων της περιοχής μέσα από πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν και στις οποίες θα συνεισφέρουμε μπορεί να επιβάλει κατακτήσεις, ακόμα και σε αυτό το φαινομενικά δυσεπίλυτο πρόβλημα. Οι όποιες νίκες, άλλωστε, θα έρθουν, όπως και σε κάθε άλλο ζήτημα, μέσα από τους αγώνες και το μαζικό κίνημα γειτονιάς, μέσα από τα όργανα λαϊκής επιβολής που θα διαμορφωθούν στα πλαίσια της διαπάλης με τοπικό και κεντρικό κράτος και μέσα από το συντονισμό των αγώνων όλων των πληττόμενων κομματιών της τοπικής μας κοινωνίας.